Istniejący w Polsce system znakowania szlaków turystycznych można uznać za modelowy w krajach europejskich - ma on długą tradycję, jest logiczny, czytelny i zrozumiały w odbiorze. Jednakże szlaki przebiegają niejednokrotnie przez obszary należące do różnych podmiotów. Często przebieg szlaku poprowadzony jest przy tzw. milczącej akceptacji właściciela terenu. Coraz częściej właściciele terenu żądają zmiany przebiegów szlaków egzekwując swoje prawa własności. Zapraszamy do zapozania się z podsumowaniem obrad w I bloku Kongresu Turystyki Społecznej - "Turystyka dla wszystkich. Narzędzia, infrastruktura, aspekty prawne, problemy".

PANEL DYSKUSYJNY: Szlak turystyczny dobro wspólne. Czy aby na pewno?

Moderator: Jerzy Kapłon, prezes ZG PTTK

Uczestnicy:

  • Piotr Cybula, dr, AWF Kraków, prawnik
  • Andrzej Grobelny, Przedsiębiorstwo Społeczne G&G Sp. z o.o.
  • Roman Głód, burmistrz Gminy Głuszyca, wiceprezes LOT AW
  • Tomasz Korpusiński, „Korpusiński i Współpracownicy” Kancelaria Prawna
  • Jacek Potocki, dr hab. prof. UEW, członek ZG PTTK
  • Andrzej Raj, dr, dyrektor Karkonoskiego Parku Narodoweg
  • Andrzej Trojanowski, przedstawiciel Najwyższej Izby Kontroli, Delegatura Rzeszów
  • Benedykt Wojcieszak, członek ZG PTTK.

Wnioski:

  • Istniejący w Polsce system znakowania szlaków turystycznych można uznać za modelowy w krajach europejskich. Ma on długą tradycję, jest logiczny, czytelny i zrozumiały w odbiorze.
  • Istniejąca sieć szlaków turystycznych jest w zasadzie wystarczająca – wymaga drobnych korekt przebiegu, uzupełniania sieci. Działania te prowadzone są na bieżąco.
  • Znacznym utrudnieniem jest brak przepisów prawnych regulujących znakowanie i status szlaków turystycznych oraz zasady finansowania znakowania i utrzymania szlaków turystycznych. Istniejąca sieć szlaków turystycznych to tzw. stan zastany. Ogromna większość szlaków turystycznych wyznakowana była przez PTTK i przez PTTK jest utrzymywana (z pozyskiwanych dotacji konkursowych). Utrzymanie i konserwacja szlaków turystycznych finansowane są z budżetu Państwa na zasadzie ogłaszanych konkursów. Jest to sytuacja mało stabilna, ponieważ do konkursu mogą przystępować różne instytucje a dodatkowo nie można prowadzić długofalowej polityki konserwacji szlaków turystycznych, ponieważ środki przeznaczane na ten cel każdego roku są inne.
  • Szlaki przebiegają niejednokrotnie przez obszary należące do różnych podmiotów. Często przebieg szlaku poprowadzony jest przy tzw. milczącej akceptacji właściciela terenu. Coraz częściej właściciele terenu żądają zmiany przebiegów szlaków egzekwując swoje prawa własności. PTTK prowadzi negocjacje i proponuje alternatywne przebiegi szlaków.
  • Kompleksowo uregulowano przebieg, wytyczanie i konserwację szlaków turystycznych na obszarach parków narodowych. Za utrzymanie sieci szlaków turystycznych odpowiedzialni są dyrektorzy parków narodowych.
  • W ostatnim czasie obserwuje się masowe znakowanie szlaków turystycznych przez różne podmioty. Masowość powoduje pewien chaos organizacyjny, różnorodność oznakowania (własne systemy znaków, często niezrozumiałe) oraz brak bieżącego utrzymania należytego stanu technicznego.
  • Istnieje pilna potrzeba wydania ustawy o szlakach turystycznych, w której określone będą:

- definicja szlaku turystycznego,

- rodzaje szlaków turystycznych,

- sposób znakowania poszczególnych rodzajów szlaków turystycznych,

- prawna ochrona znaków szlaku turystycznego,

- instytucja operatora szlaku turystycznego,

- odpowiedzialność cywilno-prawna operatora szlaku turystycznego,

- problematyka własności i użytkowania gruntów, po których prowadzone są szlaki turystyczne,

- zasady finansowania znakowania i utrzymania szlaków turystycznych jako dobra ogólnospołecznego.

  • Nie wszystkie typy szlaków turystycznych wymagają tak szczegółowej regulacji, np. szlaki samochodowe.
  • Nie wskazanym jest aby jedna instytucja otrzymała monopolistyczne prawo operatora szlaków turystycznych. Operatorem może być każdy podmiot spełniający wymagania ustawowe.

SESJA 5. Problematyka etyki i kadr w turystyce społecznej.

PANEL DYSKUSYJNY: Kodeks etyki w turystyce. Pobożne życzenie, popularna fikcja czy kropla drążąca skałę? Czy turystyka społeczna jest moralna, zrównoważona i odpowiedzialna?

Moderator: Piotr Gryszel, dr hab. prof. UEW

Uczestnicy:

  • Kamil Barwacz, prezes Koła Grodzkiego PTTK
  • Urszula Bąkowska-Morawska, dr inż., wiceprezes Interferie SA
  • Adam Gąsior, redaktor naczelny portalu WaszaTurystyka.pl
  • Paweł Kunz, dziennikarz, globtroter, ekspert turystyczny
  • Daniel Puciato, dr hab. prof. WSB
  • Jacek Pielich, przewodnik sudecki
  • Janusz Turakiewicz, Instytut Gospodarki Turystycznej

Wnioski:

  • Światowa Organizacja Turystyki (UNWTO) opracowała Globalny Kodeks Etyki w Turystyce jako zbiór podstawowych zasad, którego celem jest wskazywanie drogi podmiotom uczestniczącym w rozwoju turystyki tj.: administracji centralnej i regionalnej, społecznościom lokalnym, jednostkom organizacyjnym branży turystycznej, jak również turystom krajowym i zagranicznym, tak aby rozwój ten odbywał się w sposób stabilny i odpowiedzialny. Kodeks Etyki odnosi się też do zjawisk związanych z handlem, bezpieczeństwem i problemami humanitarnymi, które oddziałują w różnorodny sposób na turystykę. Został on przyjęty 30 października 1999 roku przez Zgromadzenie Ogólne UNWTO. Wiele podmiotów turystycznych wie o istnieniu kodeksu i deklaruje jego przestrzeganie. Można jednak odnieść wrażenie, że na deklaracjach o przestrzeganiu kontakt z Kodeksem kończy się.
  • Jako etycznie niepożądane działania wskazano nadmierne zawyżanie cen w okresach szczytu sezonu turystycznego i przy wykorzystaniu pozycji monopolisty na danym rynku lub w wyniku celowej zmowy cenowej.
  • Działaniami niepożądanymi etycznie są również działania mające na celu dyskryminację niektórych grup społecznych, np. seniorów, osób niepełnosprawnych, rodzin z dziećmi.
  • Często spotykanym problemem z zakresu etyki jest sprzedaż różnego rodzaju towarów, w tym pamiątek turystycznych, deklarowanych jako produkt regionalny, a w rzeczywistości wyprodukowanych masowo poza regionem (np. w Azji).
  • Dużym problemem etycznym jest również działalność dziennikarzy i blogerów, którzy w artykułach prasowych i publikacjach internetowych przekonują odbiorców do odwiedzenia autentycznego miejsca lub przedsiębiorstwa w tonie samodzielnego, neutralnego tekstu, będącego w rzeczywistości płatnym lokowaniem miejsca, przedsiębiorstwa lub produktu. Faktu tego nie zaznacza się w przekazie.

PANEL DYSKUSYJNY: Kadry dla turystyki społecznej. Czy turystyka społeczna potrzebuje wyspecjalizowanych i certyfikowanych kadr?

Moderator: Daniel Puciato, dr hab. prof. WSB

Uczestnicy:

  • Piotr Gryszel, dr hab. prof. UEW, pilot i przewodnik
  • Dominik Kapusta, przewodnik, animator społeczny
  • Adam Karpinski, AWF Wrocław
  • Jacek Pielich, przewodnik sudecki
  • Jerzy Ratajski, Sektorowa Rada Kompetencji ZPT „Lewiatan”
  • Jacek Treichel, zastępca sekretarza generalnego ZG PTTK

Wnioski:

  • Współczesny rynek turystyczny zmaga się z niedoborem kadr turystycznych oraz brakiem pełnego dostosowania systemu kształcenia tych kadr do wymagań rynkowych.
  • Większość zawodów turystycznych to zawody nie wymagające poświadczenia posiadanych kwalifikacji. Poświadczenia takie są dobrowolne.
  • Zwrócono uwagę na problematykę deregulacji zawodu przewodnika turystycznego i pilota wycieczek postulując wprowadzenie pewnej regulacji potwierdzającej posiadane umiejętności, wiedzę i kompetencje.
  • Jako bardzo potrzebne uznano pozostawienie regulacji zawodu przewodnika górskiego.
  • Zwrócono uwagę na Sektorową Ramę Kwalifikacji dla Turystyki i rejestrowane w ramach niej kwalifikacje rynkowe. Należy szeroko promować rejestrację nowych kwalifikacji i propagować korzyści wynikające ze zdobywania certyfikatów potwierdzających posiadanie odpowiednich kwalifikacji rynkowych.

 

SESJA 9: Bezpieczeństwo w turystyce i rekreacji

PANEL DYSKUSYJNY: Bezpieczeństwo w turystyce i rekreacji w świetle istniejących regulacji prawych i sytuacji związanej z pandemią COVID-19.

Moderator: dr hab., prof. Waldemar Zubrzycki

Uczestnicy:

  • Edward Bielenko, Wodne Ochodnicze Pogotowie Ratunkowe
  • Dominik Kapusta, przewodnik, animator społeczny
  • Tomasz Motyl, Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe
  • Andrzej Raj, dr, dyrektor Karkonoskiego Parku Narodowego
  • Janusz Turakiewicz, Polska Federacja Caravaningu i Campingu
  • Krzysztof Skrzyniarz, wiceprezes Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego
  • Mariusz Wiatr, gen. bryg., prof. dr inż.

Wnioski:

  • Pandemia COVID-19 skłoniła wszystkich uczestników rynku turystycznego do zupełnie innego spojrzenia na problematykę bezpieczeństwa, głównie tego zdrowotnego. Wydawane obostrzenia, regulacje i przepisy sanitarne nie zawsze są ze sobą spójne, zrozumiałe dla odbiorcy i społecznie akceptowalne.
  • Umasowienie ruchu turystycznego powoduje wzrost liczby wypadków na obszarach górskich oraz nad akwenami wodnymi. Ciągłe dążenie turystów do „bicia rekordów” powoduje wzrost liczby interwencji służb ratowniczych.
  • Liberalizacja przepisów związanych z korzystaniem ze sprzętu wodnego przekłada się na wzrost liczby interwencji WOPR.
  • Współczesny turysta bywa dobrze przygotowany do uprawiania turystyki i rekreacji posiadając odpowiedni sprzęt i ubiór ale często nie posiada umiejętności i odpowiedniej kondycji fizycznej. Pojawiła się duża grupa turystów, która nie posiada żadnego przygotowania – są to osoby, które wcześniej nie uprawiały turystyki, a zostały do tego zachęcone poprzez wprowadzone programy społeczne. Osoby te wymagają szczególnej uwagi i opieki.
  • Należy skutecznie rozwiązać problematykę finansowania działalności służb ratowniczych. Obecny system finansowania nie jest doskonały i wymaga zmian.

SESJA 13. Dostosowanie usług turystycznych i infrastruktury turystycznej do potrzeb grup defaworyzowanych, w szczególności osób z niepełnosprawnościami i seniorów.

PANEL DYSKUSYJNY: Informacja turystyczna oraz inne obiekty i usługi turystyczne a program Dostępność Plus?

Moderator: Piotr Gryszel, dr hab. prof. UEW

Uczestnicy:

  • Grzegorz Błaszczyk, prezes Sudeckie Hotele i Schroniska PTTK Sp. z o.o.
  • Arleta Bzdun, koordynator IT w DOT,
  • Izabela Gruszka dr, Marta Drozdowska dr, WSH Wrocław liderki projektu „Tourism for all. Case Study of V4 countries”
  • Małgorzata i Kamil Kowalewiczowie, autorzy bloga Robimypodroze.pl
  • Małgorzata Jarosińska - Jedynak, wiceminister w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej, program Dostępność Plus
  • Małgorzata Rafał, IT Biała Podlaska
  • Marlena Rogowska, dyrektor ZLOT, IT Ostróda

Wnioski:

  • Problematyka funkcjonowania w społeczeństwie osób z różnego rodzaju dysfunkcjami jest szeroko regulowana w rządowym programie Dostępność Plus. Jest to pierwsze i kompleksowe ujęcie tematyki dostępności w Polsce. Jego celem jest zapewnienie swobodnego dostępu do dóbr, usług oraz możliwości udziału w życiu społecznym i publicznym osób o szczególnych potrzebach. Program koncentruje się na dostosowaniu przestrzeni publicznej, architektury, transportu i produktów do wymagań wszystkich obywateli. Program działa od 2018 roku a jego efekty będzie można oceniać w najbliższym czasie.
  • Potrzeby osób niepełnosprawnych, seniorów, rodzin z dziećmi oraz innych grup wymagających specjalnego podejścia w obsłudze są coraz częściej dostrzegane przez branżę turystyczną. Wprowadzane są różnego rodzaju udogodnienia, mniej lub bardziej szczegółowe. Ich wprowadzanie pozbawione jest bardzo często zasady kompleksowości.
  • Ciągle istnieje przekonanie, że osoby z dysfunkcjami podróżują rzadziej niż inne grupy społeczne, w związku z tym wprowadzanie udogodnień i specjalnych ofert dla tej grupy nie jest opłacalne. Natomiast osoby z dysfuncjami wykazują mniejszą aktywność turystyczną dlatego, że nie znajdują dla siebie odpowiedniej oferty. Pierwszy krok powinni zrobić raczej przedsiębiorcy, którzy będą w stanie obsłużyć te specjalne grupy społeczne.
  • Funkcjonujące w Polsce punkty informacji turystycznej coraz częściej dostosowują organizację obsługi turystów do potrzeb osób z dysfunkcjami.
  • Nie każdy obiekt turystyczny w Polsce może być dostosowany do potrzeb osób z dysfunkcjami, np. schroniska górskie i obiekty zabytkowe. Wymaga to także zrozumienia ze strony tych osób.